Kent Konseyi Nedir ?
Kent konseyleri, sürdürülebilir kalkınma, hemşehrilik hukuku, kentli hakları ve yönetişim kavramları etrafında kurumsallaşmıştır. Basitçe kentlerin ortak akılla yönetilebilmesi adına o kentin bileşenlerinden ve paydaşlarından oluşan katılımcı bir danışma kurumudur. İlk örnekleri Yerel Gündem 21 çerçevesin-de ortaya çıkan kent konseyleri Türkiye’de ilk defa 2005 tarihli 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 76. maddesinde hukuki hale gelmiştir. Kuruluş hükmünü 5393 sayılı Kanun’dan alan kent konseyleri, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hazırlanmış ‘’Kent Konseyi Yönetmeliği’’ uyarınca kurulur ve çalışırlar. Daha önce İçişleri Bakanlığı tarafından 2006 yılında çıkarılan ve 2009 yılında değiştirilen yönetmelik hükümlerine göre faaliyet gösterirler.
Kent konseyleri kanunun öngördüğü şekliyle yerel yönetimler düzeyinde kurulurlar. Türkiye’de kent konseyleri büyükşehir, il ve ilçe belediyeleri düzeyinde kurulabilmektedir. Bunun yanı sıra kent konseyleri arasında eşit ortaklık, dayanışma temelinde sürekli iletişim ve bilgi paylaşımını hedefleyen, Türkiye Kent Konseyleri Birliği ve Türkiye Kent Konseyi Platformu olarak iki resmi olmayan üst birlik bulunmaktadır.
Tanım ve yasal çerçeve gereği kent konseyleri belediyelerin organı, şubesi ya da faaliyet birimi değildir. Kent konseyleri kuruldukları belediye düzeyinde ‘’danışma ve tavsiye’’ kuruluşlarıdır. İçerisinde barındırdığı kent unsurlarının çeşitliliği bakımından belediyenin sunduğu hizmetlere ilişkin yol gösterici ve iyileştirici nitelikte çalışmalar yürütürler. Yasal tanım gereği, katılımcılık temelinde kurulan, tüzel kişiliği bulunmayan kent konseyleri, Türkiye’deki anayasal yapı içerisinde de oldukça farklı ve yenilikçi bir yapıdır. Bu sebeple, mevzuat düzenlemelerinden çok, mevzuatta belirlenmiş ilkelere uygun olarak her yerel yönetim düzeyinde o yerleşimin özgün doğasına uygun bir yapılanmanın oluşabileceği düşünülmektedir. Kent konseylerinin yaklaşık otuz yıllık deneyimi bu yargıyı doğrulamaktadır.
Kent Konseyi Kuruluşu
Kent konseylerinin kuruluş ve işleyişi Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hazırlanan ‘Kent Konseyi Yönetmeliği’ uyarınca gerçekleşmektedir. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçilmesi ile birlikte kent konseylerine ilişkin iş ve işlemleri yürütmekte olan İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün “Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü” adı altında Çevre ve Şehircilik Bakanlığına devredilmesi sonrasında kent konseylerine ilişkin yönetmelik konusundaki yetkiler de bu Bakanlığa devredilmiştir. İlgili yönetmelikte belediye teşkilatı olan yerlerde, yerel seçimleri takip eden 3 ay içerisinde kent konseyinin oluşturulacağı belirtilmiştir.
Kent konseylerinin kurulması Belediye Kanunu’nda belirtilmesine rağmen, kurulamaması konusunda yaptırımın ne olacağı konusunda belirsizlik söz konusudur. Bu sebeple halen yaklaşık 1400 belediye bulunan Türkiye’de kent konseylerinin sayısı bugüne kadar en fazla 400 civarına çıkabilmiştir.
Kent konseyleri, ilk olarak yerel seçimler neticesinde seçilmiş belediye başkanının çağrısı ile toplanmaktadır. Bu çağrıyla toplanan kent konseyi genel kurulu, yine yönetmeliğin öngördüğü üyelerden oluşur. Bu üyeler arasından üç kişiden az olmamak üzere bir divan kurulu oluşturulur. Divan kurulu oluşturulduktan sonra, kent konseyinin organlarından olan yürütme kurulu ve kent konseyi başkanı seçilir.
Kent konseyleri yerel seçimlerden sonra öncelikle 2, daha sonra 3 yıl olmak üzere bir sonraki yerel seçimlere kadar görev yaparlar. Yeni yerel seçim neticesinde öngörülen hükümler dairesinde yeniden oluşturulurlar. İlk kuruluş sürecini tamamlamış kent konseyleri daha sonra kendi çağrılarını yaparak çalışmalarını sürdürürler.